Kreatinin Nedir? Yüksekliği ve Tedavisi

Vücudumuzda karaciğer, böbrek ve pankreas tarafından L-arginin, L-metiyonin ve glisin amoniasitleri kullanılarak sentezlenen kreatinin; organik bir asit olma özelliği taşıyor.

Aynı zamanda kas metabolizması tarafından üretilen kimyasal bir atık molekülü olarak da tanımlanan kreatinin; kaslar tarafından gerçekleştirilen enerji üretiminden sorumlu olan moleküllerden biri olan kreatinden üretiliyor.

Sağlıklı bireylerde günlük vücutta üretilen kreatinin %2 gibi bir bölümü kreatinine dönüştürülüyor ve kan dolaşımı ile böbreklere iletiliyor.

Kaslarda enerji üretimini takiben oluşan bu atık; sağlıklı bireylerde böbrekler tarafından filtrelenerek, idrar ile vücuttan atılıyor. Yani kandaki kreatinin miktarına bakılarak, kişinin böbreklerinin düzgün çalışıp çalışmadığı anlaşılabiliyor. Öyle ki kanda kreatinin miktarının olması gerekenden daha yüksek miktarda tespit edilmesi genellikle böbreklerde birtakım sorunlara işaret ediyor.

Günlük kas kasılmaları doğrultusunda ortaya çıkan kreatinin miktarı bazen bazı ilaçların düzenli kullanımı, dehidrasyon, kasların aşırı miktarda zorlanmasını gerektiren egzersizler, protein ağırlıklı beslenme vb. farklı etmenlerden etkilenerek, yükselebiliyor. Bu durumda hastanın vakit kaybetmeksizin doktora danışması ve tedavi görmeye başlaması gerekiyor.

Bu yazımda kısaca kreatinin nedir? Yüksekliği ve düşüklüğü neden olur? sorularını yanıtlamak, ardından kreatinin tedavisine dair sizleri bilgilendirmek istiyorum.

Kreatinin Yüksekliği Nedenleri:

Kanda kreatinin seviyelerinin normalden daha yüksek olmasının temel nedenlerini aşağıdaki şekilde sıralayabilmemiz mümkün:

• Dehidrasyon(yetersiz su alımı)
• Kalp yetmezliği
• Et ağırlıklı beslenme
• Kemoterapi ilaçlarının kullanımı
• Ağır ve yorucu egzersizler yapma
• Bazı ilaçların yan etkisi
• Aşırı kan kaybetme
• Kasların hasara uğraması
• Böbrek yetmezliği, böbreklerde kan akışının azalması, böbreklerde enfeksiyon oluşumu vb. bazı böbrek rahatsızlıkları
• Birtakım kas hastalıkları
• Yüksek tansiyon
• Tip2 diyabet
• İleri derece yanıklar
• Tiroid hastalıkları
• Preeklampsi vb. gebelikte görülen bazı sorunlar
• İdrar yollarında tıkanıklık

Kreatinin Yüksekliği Belirtileri:

Kreatinin yüksekliği belirtileri, kişiden kişiye ve kandaki kreatinin miktarına göre değişiklik gösterebiliyor. Bununla birlikte hastada bazen herhangi bir belirti görülmese bile kan testleri ile yükseklik tespit edilebiliyor.

Kreatinin yüksekliğinin yaygın görülen belirtilerini aşağıdaki şekilde sıralayabilmemiz mümkün:

• Halsizlik, sürekli yorgun hissetme, bıkkınlık
• Mide bulantısı ve kusma
• Cilt kuruluğu
• Nefes darlığı, nefes alıp verirken zorlanma
• İdrarda birtakım değişiklikler(koyu renkli, miktarı azalmış idrar, idrarda ağrı ve sık sık idrara çıkma vb.)
• Deri kaşıntısı
• Vücutta ödem
• Sebepsiz yere kilo kaybı
• Bel ve baş ağrıları
• Zihin bulanıklığı

Kandaki kreatinin miktarının daha da yükselmesi böbreklere dair ciddi bir sağlık sorununa işaret edebileceğinden yukarıdaki belirtilerle karşılaşmanız durumunda vakit kaybetmeksizin bir üroloji uzmanına görünmenizi öneriyoruz.

Kreatinin Yüksekliği Tedavisi:

Hastalığın tedavisi, kandaki kreatinin miktarının ne denli yüksek olduğuna göre değişebiliyor. Doktorlar, hastalığın teşhisi amacıyla sizden kan testi isteyebiliyor. Bazen de röntgen, böbreklere dair biyopsi vb. farklı teşhis yöntemlerinden de yararlanabiliyorlar.

Tedavi aşamasında doktorlar, genellikle sizden bazı yaşam tarzı değişikliklerine gitmenizi ve besleme alışkanlıklarınızı değiştirmenizi bekliyor.

Kreatinin yüksekliğinin şiddetli olduğu durumlarda ise düzenli olarak kullanmanız gereken kalsiyum kanal blokerleri, diüretik ilaçlar, ketosteriller vb. birtakım ilaçlar reçete edebiliyor.

Kreatinin yüksekliği tedavisinde yararlanabileceğiniz doğal yöntemleri aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz:

• Günde en az 2-2.5 litre su için

Dehidrasyon kandaki kreatinini yükselttiğinden gün içinde en az 2-2,5 litre su tüketme alışkanlığı kazanmanız, son derece önem arz ediyor.

• Tuz tüketimini mümkün olduğunca sınırlandırın

Aşırı tuz tüketimi; vücutta su tutulmasına yol açtığından ve böbreklere zarar verdiğinden tuz tüketimini sınırlandırmanız, yemeklere tuz eklemekten kaçınmanız gerekiyor.

• Protein alımını azaltın

Protein açısından zengin besinlere beslenme programınızda sıklıkla yer vermekten kaçınarak, kreatinin yüksekliği belirtileri ile karşılaşmaktan korunabilirsiniz.

Bu noktada mutlaka düzenli ve dengeli beslenmeli, tamamen proteini hayatınızdan çıkarmamalısınız. Doktorunuzun size önerdiği diyet programına sadık kalarak, et, yumurta, tavuk, süt ve süt ürünleri tüketimini azaltarak; kreatinin seviyelerini düşürebilirsiniz.

• Yağlı, fast-food tarzı ve işlenmiş gıdalardan uzak durun!

Kreatinin yüksekliği tedavisinde dikkat etmeniz gereken bir diğer nokta ise kanda atık madde birikimine yol açan sağlıksız, yağlı, işlenmiş, katkı maddeli ve fast-food tarzı gıdalardan uzak durmak!

Hamburger, patates kızartması, pizza, lahmacun, pide gibi yağlı ve işlenmiş gıdaları bir süre tüketmeyerek; kanınızdaki kreatinin seviyelerini düşürebilirsiniz.

Normal Kreatinin Değerleri Nedir?

Sağlıklı bireylerdeki normal kreatinin değerlerinin erkeklerde 0.7-1.3 mg/DL; kadınlarda ise 0,6-1.1 mg/DL olması gerekiyor.

Bebeklerde 0.2-1.2 mg/DL, çocuklarda ise 0.3- 0.7 mg/DL normal kreatinin değeri olarak kabul ediliyor.

Ancak bu değerlerin test yaptırdığınız laboratuara göre bir miktar değişebileceğini hatırlatmak istiyoruz.

Kreatinin Düşüklüğü Nedir? Neden Olur?

Kreatinin yüksekliği genellikle böbrek yetmezliği gibi ciddi bir sağlık sorununu haber verirken, kreatinin düşüklüğü; daha çok karaciğer rahatsızlıkları, yetersiz beslenme gibi durumlardan kaynaklanıyor.

Kanda kreatinin düşüklüğünü beraberinde getiren faktörleri aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz:

• Dengesiz ve yetersiz beslenme
• Aşırı kilo kaybına bağlı olarak kas kütlesinde azalma
• Gebelik
• Aşırı su alımı
• Birtakım ilaçlar
• Karaciğer sorunları(karın ağrısı, karın şişkinliği, sarılık, kanlı ve katranlı dışkı vb. belirtilerle seyreder)
• Kas distrofisi vb. birtakım kas rahatsızlıkları (Kas sertliği, kas zayıflığı, kas ağrıları vb. semptomlara sahiptir)
• Yaşlılıkla birlikte kas kütlesindeki azalmalar
• Protein alımının yetersiz olması
• Hepatit vb. karaciğere zarar veren virüsler

Kreatinin Düşüklüğü Tedavisi:

Kandaki kreatinin düşüklüğünün tespiti üzerine doktorlar, düşüklüğüne neden olan etmenler doğrultusunda bir tedavi süreci başlatıyor.

Düşüklüğü başka bir hastalığın neden olduğu tespit edildiğinde öncelikle diğer hastalığın da tedavi edilmesi gerekiyor.

Aşağıdaki noktalara dikkat ederek, doğal yollarla kanınızdaki kreatinin miktarını yükseltebilirsiniz.

• Vücudunuzdaki kas kütlesini arttırmaya yönelik egzersiz ve spor dallarına yönelin.
• Et, tavuk, balık, süt, yumurta gibi protein açısından zengin besinlere öğünlerinizde daha sık yer verin.
• Aşırı su ve sıvı alımını sınırlandırın.
• Kullandığınız bazı düzenli ilaçlar, kanınızdaki kreatinin miktarını azaltabileceğinden kullandığınız ilaçlarla ilgili olarak doktorunuzu bilgilendirmeyi unutmayın. Bu durumda doktorunuzun ilaçlara ara vermenizi ya da başka bir ilaç kullanmanızı önerebilir.