Kortizon Nedir? Ne İçin Kullanılır? Yan Etkileri Nelerdir?

Kortizon; en genel tanımıyla böbrek üstü bezi tarafından salgılanan, temel görevi vücuttaki enflamasyonu yani iltihabı giderme olan bir hormon olma özelliği taşıyor.

Vücuttaki protein, yağ ve karbonhidrat dengesini düzenleyen bu hormon; daha çok sabahın erken saatlerinde ve kişi sinirliyken salgılanıyor.

Gün içerisinde vücut ısısı, kan basıncı gibi birtakım etmenlere bağlı olarak farklı miktarlarda salgılanabilen kortizol; genellikle gece saatlerinde vücut tarafından daha az miktarda üretiliyor.

Kortizol hormonunu taklit eden, yani bu hormonu içeren kortizon iğnesi ve ilaçları; romatoid artrit, göz hastalığı, kalp-damar rahatsızlıkları, sinir sistemi hastalıkları gibi pek çok hastalığın tedavisi amacıyla da tercih ediliyor.

Bu yazımızda kısaca kortizon nedir? Kortizon ne işe yarar? sorularını yanıtlamak, ardından aşırı ve düzenli kortizon içeren ilaçların kullanımının bazı olası yan etkilerine değinmek istiyoruz.

İşte, kortizona dair bilmeniz gereken o detaylar:

Kortizon Ne Demek?

Kortikosteroid ilaçlar sınıfında ele alınan, temel fonksiyonu bağışıklığı baskılayarak, iltihabı kurutma olan kortizon hormonu; bir yandan da alerjik hastalıkların tedavisinde önemli bir rol oynuyor.

Astımın ve alerji semptomlarının önlenmesinde son derece etkili olan kortizon iğne ve hapları; kanserle mücadele söz konusu olduğunda hayati bir önem taşıyor.

Ancak kortizon iğne ve haplarının düzenli ve aşırı kullanımı, ciddi yan etkiler doğurabileceğinden kortizon tedavisi gören hastaların kullanım esnasında oldukça titiz ve dikkatli davranmaları önem arz ediyor.

Kortizol hormonundan kat ve kat daha güçlü olan, bu hormonun yapay formları olan bu ilaçlar; bağışıklık sistemini güçlendirerek, kişinin hastalıklarla daha kolay bir şekilde mücadele edebilmesine olanak tanıyor.

Bu hormonun yan etkilerine değinmeden önce kortizol hormonu nedir? sorusuna açıklık getirmek istiyoruz.

Kortizol Nedir?

Daha önce de belirttiğimiz gibi vücut tarafından salgılanan bu hormon; besinler aracılığıyla vücudumuza alınan yağların kana karışmasını, ardından da şekere dönüşmesini sağlıyor.

Bir diğer deyişle vücudumuz tarafından üretilen enerjinin açığa çıkarılmasında etkili oluyor. Aynı zamanda vücudun antikor üreterek, enfeksiyon, bakteri ve mikroplarla savaşmasına yardımcı olan bu hormonun vücudumuz tarafından yeterli miktarda üretilmemesi, hastalıklara kolaylıkla yakalanabilmemize neden oluyor.

Örneğin; vücutta az miktarda bulunan kortizol; yorgunluk, halsizlik, bitkinlik, zayıf bağışıklık sistemi, stres, gerginlik gibi pek çok komplikasyonu beraberinde getiriyor.

Kortizolun az salgılanması; kişinin hayatını kaybetmesine varan sonuçlar bile doğurabiliyor.

Bu hormonun bir diğer görevi ise herhangi bir stres ya da tehlike söz konusu olduğunda vücudumuzun strese ve tehlikeye karşı tepkime göstermesi olarak biliniyor. Yani sokakta saldırgan ve bize doğru koşan bir insanın varlığı durumunda koşarak, o yerden uzaklaşmamız; vücudumuz tarafından yoğun şekilde salgılanan kortizol sayesinde oluyor.

Bu hormonun sentetik yani yapay formları olan kortizon iğne ve hapları ise ağrı ve iltihapların giderilmesinde ve hastalıkların tedavisinde kullanılıyor.

Gut, böbrek ve idrar yolu enfeksiyonları, kan hastalıkları ve romatizmal hastalıkların tedavisinde yoğun şekilde kullanılan bu hormon; kalça, omuz, dirsek gibi eklem bölgelerine iğne ile enjekte ediliyor. Bazen de doktorlar; kortizon hapları ya da kremleri reçete edebiliyor.

Kortizon İlaçları Hangi Hastalıkların Dedavisinde Kullanılıyor?

Çoğu ciddi sağlık sorununun tedavisi ve kontrol altında tutulması amacıyla kullanılan bu ilaçların sıklıkla kullanıldığı hastalıkları aşağıdaki şekilde sıralayabilmemiz mümkün:

• Astım vb. alerjik reaksiyonlar
• Egzama ve sedef gibi deri sorunları
• Anemi(kansızlık)
• Romatoid artrit, psoriatik artrit vb. romatizma çeşitleri
• Kanser
• Gut hastalığı
• Eklem iltihaplanmaları
• Tendon iltihaplanmaları
• Adrenal yetmezliği
• Lupus
• Karaciğer rahatsızlıkları
• Böbrek ve idrar yolu hastalıkları
• Bağ dokusu hastalıkları
• Kan hastalıkları
• Sinir sistemi rahatsızlıkları
• Tümör
• Sıcak çarpmaları
• Zehirlenmeler
• Şok
• Hormonal birtakım rahatsızlıklar
• Bazı otoimmün rahatsızlıklar

Bu ilaçların kullanımı; ciddi sonuçlar doğurabildiğinden hastaların doktorlarına danışmadan asla bu ilacı kullanmamaları, kullanım süresini aşmamaları, gün içerisinde doz aşımına kaçmamaları gerekiyor.

Kortizon Tedavisi

Yukarıda belirttiğimiz hastalıkları tedavi etmek amacıyla başlayan kortizon tedavisi; hastalığa ve hastalığın şiddetine göre değişiklik gösterebiliyor.

Doktorunuz; hap reçete ettiğinde bu hapları belirli bir süre için ve günde birkaç sefer kullanmanız gerekiyor.

Alerjik reaksiyonların, romatoid artrit gibi romatizma çeşitlerinin neden olduğu ağrı ve acının hafifletilmesini amaç edinen kortizon kremleri ya da merhemleri; sorunlu bölgeye günde 2-3 sefer halinde ve günde 3 sefer sürülüyor.

Şiddetli enflamasyon durumunda kullanılan kortizon iğneleri ile tedavi genellikle 6 hafta-6 ay gibi bir süre boyunca vücuttaki eklem bölgelerine uygulanıyor.

Bazen de şayet hastada kronik bir rahatsızlık yani ömür boyu devam edebilen sağlık sorunları mevcutsa hastanın yaşam boyu kortizon iğnesi ya da hapı kullanması gerekebiliyor.

Özellikle astım ve romatoid artrit gibi otoimmün rahatsızlığı bulunan kişiler; hastalık semptomlarını kontrol altında tutabilmek adına hayatları boyunca kortizon iğnesi vurdurmak zorunda kalabiliyor.

Kortizon ilaçlarının ağrı ve yangıyı alma, vücut kaşıntısını giderme, hastalığı tedavi etme, vücuttaki ödem ve iltihaplanmayı iyileştirme gibi birçok mucizevi etkisi bulunsa da bu ilaçar; uzun süreli kullanımda pek çok komplikasyona yol açabiliyor.

Kortizon Zararlı mı?

Bu ilaçların ciddi yan etkilere neden olması, ömür boyu kullanılmak zorunda olmaları; hastaların kortizon zararlı mı? diye araştırmaya koyulmasına neden oluyor.

Maalesef ki hayat kurtarıcı olan bu ilaçların uzun süreli kullanımlarının ölümcül sonuçlar doğurabileceğini belirtmek istiyoruz.

Şayet uzun bir süredir kortizon tedavisi görüyorsanız; düzenli olarak doktorunuza görünmeyi, genel sağlık kontrollerine katılmayı asla ihmal etmemelisiniz.

Kortizon Yan Etkileri

Bu ilaçların aşırı ya da düzenli kullanımının neden olabileceği ciddi yan etkileri ve rahatsızlıkları aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz:

• Kan yağlarını yükselten bu ilaç; kolesterol seviyelerini arttırarak, yüksek kolesterolü tetikliyor.
• Yüksek kolesterol riski; damar tıkanıklığı, damar sertleşmesi, kalp krizi, inme ve felç gibi ciddi sağlık sorunlarını beraberinde getiriyor.
• Mide ülseri, mide kanaması, mide delinmesi; ilaçların mide-bağırsak sistemindeki en önemli yan etkileri arasında bulunuyor.
• Hastalarda kas güçsüzlüğü, kaslarda erime, kas kaybı gibi pek çok kas-iskelet sistemi sorunları görülebiliyor.
• Hastalık; uzun süreli kullanımda depresyon, baş ağrısı, halsizlik, vertigo gibi ciddi sinir sistemi hastalıklarına yol açabiliyor. Kişide şiddetli uykusuzluk, kişilik bozuklukları, anksiyete gibi psikolojik rahatsızlıklar ortaya çıkabiliyor.
• Çocuklarda kortizon tedavisi; gelişmenin ve büyümenin durması, hipofiz yanıtsızlığı gibi sağlık sorunlarını tetikliyor.
• Kişide katarakt ve glokom gibi göz hastalıkları görülme olasılığı artıyor.
• Alerji tedavisinde kullanılan bu ilaçların düzenli kullanımı; kaşıntı, ürtiker, deri döküntüleri, hatta yüz, dil ve dudağın şişerek, nefes almanın zorlaşması gibi ölümcül tehlikeler doğurabiliyor.
• Erkeklerde kortizon yan etkileri olarak; cinsel isteksizlik, cinsel performans düşüklüğü, sperm kalitesinde ve miktarında azalma yaygın olarak görülebiliyor.

Kortizon Ne Kadar Süre Kullanılır?

İlaçların ne kadar süre kullanılması gerektiği, hastalığa, hastalığın kronik mi yoksa akut mu olduğuna göre değişiklik gösterebiliyor.

Akut yani geçici kortizol tedavisi genellikle 6 hafta-6 ay arasında sürerken; kronik rahatsızlıklarda tedavi yaşam boyu devam edebiliyor.

Bu yüzden yaşam ömür boyu tedavi görmesi gereken hastaların yan etkilerle karşılaşmamak adına muhakkak yaşam tarzlarında birtakım değişikliklere gitmeleri gerekiyor.

Kortizon Zararları Nasıl Azaltılır

Kortizonun zararları ve yan etkilerini azaltmak için neler yapılır hakkında bilmeniz gerekenler…

Kortizon Yan Etkilerini Azaltmak için Yapmanız Gerekenler:

• Alkol ve kafein tüketimini mümkün olduğunca sınırlandırın
• Sigara kullanma alışkanlığınızı bir an önce bırakın.
• Kemik erimesi riski ile karşılaşmamak adına bol miktarda kalsiyum içeren besinler tüketin.
• Kas kaybını önlemek adına protein açısından zengin besinler tüketin.
• Yemeklerinizde mutlaka saf zeytinyağı, badem yağı gibi sağlıklı bitkisel yağlar kullanın.
• Tansiyon riskini engellemek adına Himalaya tuzu kullanın. Az tuzlu hatta tuzsuz gıdalar tüketin.
• Hareketsiz bir yaşam sürmekten kaçının. Günde en az 30-40 dakikalık yürüyüşlere çıkın.
• Bol bol egzersiz yapın. Fitness, aerobik vb. spor dallarına yazılın.
• Karbonhidrat oranı düşük besinler tüketin.
• Düzenli ve dengeli beslenmeye özen gösterin.

Kortizon Cinselliği Etkileri Mi

Kortizonlu iğne, merhem yada kremler üzerinde yapılan çalışmalarda cinsel yaşam kalitesini olumsuz olarak etkilediği bilinmektedir. Uzun süreli kullanımı cinsel isteksizliğe neden olmaktadır.

Bu yazımızda kısaca kortizon yan etkileri nelerdir? sorusunu yanıtlamaya çalıştık.

Her daim sağlıkla kalmanız dileğimizle…