Uyuz Hastalığı Nedir? Tedavisi ve Belirtileri Nelerdir?

Uyuz Hastalığı Nedir? Tedavisi ve Belirtileri Nelerdir? Dünya genelinde erkek ve kadınlarda yaygın bir şekilde görülen uyuz hastalığı; gözle görülemeyecek kadar minik olan uyuz böceklerinin yol açtığı bir deri hastalığı olma özelliği taşıyor.

Tıp dilinde sarcoptes scabiei olarak isimlendirilen uyuz hastalığı; ‘hominis’ isimli akarın yani böceklerin insan derisini istila etmesi, insan derisinde tüneller açması ve bu tüneller içerisinde yaşaması şeklinde gelişiyor.

Cildin üst tabakasına yerleşen uyuz böcekleri; buraya yumurtalarını bırakarak, deride hızlıca üreyip, çoğalıyorlar.

Tipik bir şekilde deride kaşıntı ve deri döküntüleri ile karakterize olan uyuz hastalığı, hasta kişiden sağlıklı kişiye kolaylıkla bulaşabiliyor.

Egzama hastalığına benzer belirtiler gösteren uyuz hastalığı, kış aylarında daha yaygın bir şekilde görülüyor.

Bu yazımızda kısaca uyuz belirtileri nelerdir? Uyuz nasıl tedavi edilir? vb. bu bulaşıcı hastalığa dair en çok merak edilen soruları yanıtlamaya çalışacağız.

İşte, uyuz belirtilerine ve tedavi yöntemlerine dair bilmeniz gereken o detaylar:

Uyuz Hastalığı Nedir?

Uyuz akarının ciltte tüneller açıp, ciltte ilerlemesi sonrası oluşan uyuz hastalığı, kişisel hijyenine bakım gösteren, temizliğine dikkat eden kişilerde bile sıklıkla görülüyor.

Özellikle geceleri daha da şiddetli olabilen semptomların eşlik ettiği uyuz; sanılanın aksine evcil hayvanlardan ve hayvanlardan daha çok insandan insana bulaşıyor.

Kedi ve köpek gibi evcil hayvanlarla temas sonrası kişiye geçebilen uyuz; insan cildine giremediğinden insan derisinde uzun bir süre yaşayamıyor.

İnsandan insana kolaylıkla geçebilen uyuzun ise mutlaka tedavi edilmesi gerekiyor.

Uyuz akarları, insan vücudunda 4-8 hafta aralığında yaşarken, vücut dışında ise ortalama 1-2 gün yaşayabiliyorlar. Uyuz, kişide oldukça ciddi kaşıntıya neden olabiliyor.

Akarlar; vücudun her bölgesinde yaşayabilmekle birlikte genelde bilek, dirsek, parmak araları, göbek ve çevresi, koltuk altı ve ayaklara yerleşiyorlar.

Kadınlarda meme başlarında, erkeklerde ise genital bölgede görülen akarlara çocuklarda ise avuç içi, ayak tabanı, yüz ve kulak arkalarında rastlanabiliyor.

Uyuz hastalığı; kişinin yaşam kalitesini büyük ölçüde düşürüp, genel sağlığını olumsuz yönde etkiliyor.

Crusted (Kabuklu) Uyuz Nedir?

Uyuzun yaygın çeşitlerinden biri olan kabuklu uyuz, diğer adıyla Norveç uyuzu; çoğunlukla bağışıklık sistemi ve vücut direnci zayıf kişilerde yani bebek, yaşlı ve hasta kişilerde görülüyor.

Kabuklu uyuz hastalığında kişinin cildinde uyuz akar yumurtalarının yaşadığı kalın kabuklar gözlemlenebiliyor.

Oldukça şiddetli olan kabuklu uyuzda bir kişinin derisinde yaklaşık 2 milyon akar ve yumurta yaşayabiliyor.

AIDS hastaları, otoimmun bir rahatsızlığı bulunan hastalar, kemoterapi gören kanser hastaları, immun sistemi baskılayan nörolojik bir sorunu bulunan hastalar, bağışıklık sistemi henüz gelişmemiş olan bebekler, yaşlılar ve hastalar, risk altında bulunuyorlar.

Uyuzun neden olduğu şiddetli kaşıntılar, daha çok kafa, yüz, ayak tabanı, el ve avuç içinde görülüyor.

Uyuz Belirtileri Nelerdir?

Tipik uyuz belirtilerini aşağıdaki şekilde özetleyebilmemiz mümkün:

• Geceleri daha da artan şiddetli kaşıntı
• Sıcak banyo yaparken artan şiddetli kaşıntı
• Cilt yüzeyinde gözlemlenen, içi sıvı dolu lezyonlar
• Ciltte yaygın şekilde döküntü ve kızarıklıklar
• Ciltte ve parmak aralarında beyaz ya da gri renkli çizgiler
• Akarın deldiği tünellerin üzerinde siyah nokta benzeri kirler
• Tahrişe bağlı olarak ciltte görülen enfeksiyonlar
• Genital bölgede, bacakların arkasında, dirsek içi ve koltuk altlarında görülen kırmızı renkli kabarcıklar, yaralar ve döküntüler

Uyuz Nasıl Bulaşır?

Oldukça kolay bir şekilde bulaşabilen uyuz hastalığı, özellikle havaların soğudu sonbahar ve kış aylarında daha kolay yayılıyor.

Bakım evi, okul, hastane, toplu taşıma araçları, huzur evi, askeri kışla gibi insan nüfusunun yoğun olduğu yerlerde daha hızlı bir şekilde hasta kişiden sağlıklı kişiye bulaşıyor.

Bulaşma; ten teması ile olabileceği gibi parazitli kişinin kullandığı çarşaf, yastık, havlu, giysi gibi ortak ürünlerin kullanımı ile de olabiliyor.

Hastalığı taşıyan kişiyle el sıkışmak, sarılmak, tokalaşmak, uyuzun en sık bulaşma şekilleri arasında bulunuyor.

Uyuz akarı yani böceği, hasta kişiden ya da ortak kullanılan ürünlerden sağlıklı kişiye bulaştığında kişinin derisinin altına girip, deride kanallar açıyor. Daha sonra açtığı bu kanallara yumurtalarını bırakıp, hızlıca ürüyor.

Hastalık, ilk belirtilerini genelde 2-6 hafta gibi kısa bir sürede gösterse de bazen belirtiler, daha erken bir sürede de ortaya çıkabiliyor.

Evcil hayvanlardan ya da sokak hayvanlarından insanlara uyuz bulaştığında ise belirtiler, 1-3 saat arasında kendini gösteriyor.

Hayvanlardan insan cildine sıçrayan uyuz akarı, derinin içine giremediğinden ve dış ortamda uzun süre yaşayamadığından kısa sürede ölüyor.

Uyuz Hastalığı Kendiliğinden Geçer mi?

Bazı hastalıklar, herhangi bir tedavi gerektirmeksizin kendiliğinden geçse de uyuz, tedavi edilmediği takdirde çoğunlukla kendiliğinden geçmiyor.

Bu durum, insan vücudunun ve derisinin uyuz böceği için ideal bir yaşam alanı olmasından kaynaklanıyor.

Uyuz Böceği Gözle Görülür mü?

İnsanların yanı sıra köpeklerde ve diğer canlılarda da uyuza neden olabilen uyuz böceği, oldukça küçük boyutları ile gözle görülemiyor.

Bu akarlar, sadece mikroskop ile görüntülenebiliyorlar.

Uyuz Tedavisi Nasıl Yapılır?

Uyuz hastalığın tanısı amacıyla doktorlar, genellikle fizik muayeneden yararlanıyor.

Fiziki muayene, belirtilerin tanısında çoğu zaman tek başına yeterli olsa dahi gerekli hallerde kişiden anamnez alınabiliyor.

Bazen de doktor; doku örneği olarak, laboratuar testi yapabiliyor.

Hastaya uyuz tanısı koyulduğunda tedaviden istenilen sonucun alınabilmesi için diğer aile bireylerinin de doktor tarafından muayene edilmesi gerekli olabiliyor.

Uyuz tedavisinde doktorlar, genellikle deriye topikal bir şekilde uygulanan krem ve losyonlar reçete ediyorlar.

Reçete edilen bu krem ve losyonların özellikle kaşıntı şiddetinin arttığı, gece saatlerinde boyun bölgesinden ayak bölgesine kadar tüm vücuda sürülmesi gerekiyor.

Gece saatlerinde sürülen bu krem ve losyonların maksimum etkiyi gösterebilmeleri için cilt üzerinde en az 8-10 saat beklemeleri, oldukça önem arz ediyor.

Sabah uyandığında ise kişinin mutlaka duş alması gerekiyor. Duş sonrası, mutlaka temiz kıyafetler giymek, tedavinin başarı ile sonuçlanmasını olumlu yönde etkiliyor.

Hastalığın tedavisinden kesin sonuç alınabilmesi ve hastalığın tekrarlamaması noktasında diğer aile bireylerinin de eş zamanlı olarak tedavi edilmesi de önemli bir rol oynuyor.

Uyuz tedavisi, genellikle bir hafta boyunca devam ediyor. Belirtilerin devamı halinde bu sürenin uzaması gerekebiliyor.

Bazı durumlarda doktorlar; oral yolla alınması gereken ilaçlar ve farklı ek ilaçlar da reçete edebiliyorlar.

Hekim tarafından reçete edilen ilaçların düzenli kullanımı ile uyuz hastalığı bir süre sonra geçiyor.

Tedavi sonrası iyileşme sürecinde ciltteki böcek ve böcek artıklarına karşı alerjik bir semptom olarak 2-4 hafta boyunca kaşıntı devam edebiliyor.

Bu kaşıntıları hiçbir şekilde uyuz hastalığının devam ettiğine yormamak gerekiyor.

Uyuz Tedavisinde Sıklıkla Reçete Edilen İlaçlar

Hastalığın tedavisi amacıyla sıklıkla reçete edilen ilaçları aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz:

• Sülfürik merhemler
• Permetrin içerikli kremler
• Lindan içeren losyonlar
• Benzil benzonat içeren losyonlar
• Krotamiton içeren ilaçlar
• Ivermeçtin oral tablet(ciddi vakalarda)
• Benadryl vb. kaşıntı giderici kremler

Özellikle Norveç uyuzu yani kabuklu uyuz hastalığı tedavisinde oral ilaçlar, sıklıkla reçete ediliyorlar.

Uyuz Belirtileri Kaç Günde Ortaya Çıkar?

Uyuz belirtileri, genelde uyuz aktarının kişinin derisinde tünel açmaya başlamasından 6-8 gün sonra ortaya çıkıyor.

Daha önce uyuz geçirmiş kişilerde ise belirtiler, 1-3 günde kendini göstermeye başlıyorlar.

Uyuz Hastalığı Tedavisi Ne Kadar Sürer?

Tedavi süresi, hastalığın şiddetine yani hangi evrede olduğuna göre değişmekle birlikte ortalama, 10-15 gün sürüyor.

Tedavinin 10 günde tamamlanması için kullanılan merhem ve losyonların her gün en az 8-10 saat ciltte yıkanmadan bekletilmesi gerekiyor.

Bebeklerde ve Çocuklarda Uyuz Tedavisi:

Küçük bebeklerde ve çocuklarda da görülebilen uyuz; erişkin ve ergenlerden farklı olarak genellikle avuç içi, saçlı deri ve yüzde lezyonlar şeklinde görülüyor.

Bebeklerde de tıpkı erişkinlerde olduğu gibi şiddetli kaşıntılar, ortaya çıkıyor.

Bebeklerde uyuz, ürtiker ve alerji ile karıştırıldığından doktorlar, yanlış teşhis koyarak, bebek ve çocuk hastalara anti-alerjik ilaçlar reçete edebiliyorlar. Bu durum, hastalığın ilerlemesi ve semptomların şiddetlenmesi ile sonuçlanıyor.

Bebeklerde de uyuz; uyuz parazitinin deride açtığı tüneller ile gelişiyor. Dişi uyuz böceği tarafından açılan tüneller, salgılanan toksinler; oldukça şiddetli kaşıntılara yol açabiliyor.  Küçük süt çocuklarında ise tüneller görülmeyebiliyor.

Uyuz tedavisinde doktorlar, genellikle parazitleri öldüren losyon ve kremler reçete ediyorlar. Bu kremlerin duş sonrası bebeğin tüm cildine sürülmesi ve yıkanmaması gerekiyor.

Ertesi gün işlemin tekrarlanması ile uyuz tedavi ediliyor.

Gerekli hallerde 10 gün sonrası bu krem ve losyonların tekrar bebeğin cildine sürülmesi gerekebiliyor.

Şiddetli vakalarda doktorlar, daha etkili olan, sedasyon etkili antialerjik şuruplar, losyonlar ve kortizonlu kremler reçete edilebiliyor.

Uyuz Komplikasyonları

Şiddetli kaşıntılara bağlı olarak hastada derinin sürekli kaşınmasına bağlı olarak deride farklı cilt problemleri görülebilir.

Deri tahrişi sonrasında kişide cilt yaralarına hatta iltihaplanmalara rastlanabilir.

İltihaplanmanın ileri evresinde hastada böbrek iltihaplanması gelişebilir.

Bu yüzden hastalığın erken teşhisi ve tedavisi için cildinizdeki kaşıntıları ve diğer belirtileri dikkate almalı, bir uzmana görünmeyi asla ihmal etmemelisiniz.

Uyuzdan Korunma Yolları

Uyuzdan korunmanın en önemli yollarını aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz:

• Uyuz tanısı koyulan hasta ile direk ten temasından mutlaka kaçınmalısınız.
• Uyuzlu hastanın kıyafet, nevresim, çarşaf vb. eşyalarını asla kullanmamalısınız.
• Uyuzlu hastanın eşyalarını en az 60 ⁰C sıcak suda yıkadıktan sonra kullanmalısınız.
• Yıkamadığınız diğer eşyaları yıkamadan önce mutlaka ağzı bağlı bir torbada en az 3 gün bekletmelisiniz.
• Çamaşırları yıkadıktan sonra iyice kurutmalı, yüksek sıcaklıkta kurutamıyorsanız, mutlaka bir kuru temizlemeciye vermelisiniz.
• Yüksek derecede kuruyan çamaşırları mümkün olan en yüksek sıcaklıkta ütülemelisiniz.
• Yıkanamayan diğer ortak eşyaları(halı, yatak vb.) çok iyi bir şekilde süpürmelisiniz.
• Süpürme işlemi sonrasında elektrik süpürgesi torbasını mutlaka atmalı, tekrar kullanmamalısınız.
• Evdeki zemini, banyo ve tuvaletleri çamaşır suyu ve sıcak su ile güzelce temizlemelisiniz.
• Ailenizde uyuz tanısı konulmuş bir hasta varsa, sizler de mutlaka doktora görünmelisiniz.

Uyuz Hastalığı Bitkisel Tedavisi

Uyuz tedavisinde doktorunuzun reçete ettiği krem, losyon ve oral ilaçlara ek tedavi olarak, tamamen doğal ve bitkisel olan bazı yöntemlerden de yararlanabilir, uyuzu daha kısa sürede tedavi edebilirsiniz.

Uyuz hastalığı bitkisel tedavisinde kullanabileceğiniz bu şifalı yöntemleri aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz:

• Beyaz sirke ile uyuz tedavisi:

Cildin Ph oranını dengeleyen beyaz sirke, cilt yüzeyindeki uyuz parazitlerini de öldürüyor.

Uyuzla beyaz sirke yardımı ile savaşmak için bir su bardağı beyaz sirke ile eşit miktar steril suyu karıştırın.

Bu karışıma bir parça temiz pamuğu bandırıp, pamuğu 5 dakika uyuzlu bölgede tutun.

Yaklaşık 2 hafta boyunca bu işlemi günde 2-3 sefer tekrar edin.

• Tuz ile uyuz tedavisi:

Anti-parazit etki gösteren tuzdan da uyuz tedavisinde yararlanabilmeniz mümkün.

Bu amaçla 2 yemek kaşığı tuzu banyo suyunda eritin. Ardından bu su ile duş alın.

Her duşta bu işlemi gerçekleştirerek, uyuzdan kurtulabilirsiniz.

• Zerdeçal ile uyuz tedavisi:

Etkili bir kaşıntı giderici olan zerdeçal, antiseptik ve antiinflamatuar özelliği ile uyuz semptomlarını yatıştırıp, hastalığı doğal bir şekilde tedavi ediyor.

Bu amaçla bir yemek kaşığı zerdeçal tozunu birkaç damla limon suyuyla karıştırın.

Elde ettiğiniz macunu cildinizdeki sorunlu bölgeye sürün ve en az birkaç saat bu şekilde bekleyin.

Sonrasında cildinizi bol ılık suyla durulayın.

Bu işlemi her gün tekrarlayın.

• Aloe Vera jeli ile uyuz tedavisi:

Pek çok cilt sorununda kullanılan Aloe Vera jelini uyuzun bitkisel tedavisinde tercih edebilirsiniz.

Tedavi için öncelikle Aloe Vera yapraklarından jelini çıkarın. Sonrasında bu jeli cildinizdeki hastalıklı bölgelere yedirerek, sürün.

30 dakika sonrasında cildinizi durulayabilirsiniz.

• Çay ağacı yağı ile uyuz tedavisi:

Antiparazit, antibakteriyel ve antiinflamatuar etkileri ile ön plana çıkan çay ağacı yağını uyuz parazitlerini öldürmek için kullanabilirsiniz.

Bu amaçla bir yemek kaşığı dolusu çay ağacı yağı ile eşit miktar saf zeytinyağını bir kasede karıştırın.

Bu karışımı temiz bir pamuk kullanarak, cildinizdeki sorunlu bölgeye günde 2 sefer sürün.

Şayet hamileyseniz ya da bebeğinizi emziriyorsanız; tedavi amacıyla bu yöntemi denemekten kaçının!

• Neem yağı ile uyuz tedavisi:

Uyuz tedavisinde işe yarayan bir diğer bitkisel yağ olan neem yağı, ciltteki kaşıntının yanı sıra ağrıyı da hafifletiyor.

Neem yağı ile tedavi için bu yağla sorunlu bölgeye masaj yapın.

Her gün bu işlemi tekrarlayın.

Dilerseniz neem sabunu ya da kremi kullanarak da uyuzla savaşabilirsiniz.

• Karanfil yağı ile uyuz tedavisi:

Etkili bir böcek öldürücü olan karanfil yağı, özellikle domuz ve tavşan gibi yabani hayvanlardan insanlara bulaşan uyuz böceğini öldürmede işe yarıyor.

Karanfil yağının yanı sıra kekik ve lavanta yağı da uyuz tedavisinde başarılı oluyor.

UYARI:

Kronik bir rahatsızlığınız varsa, hamileyseniz ya da bebeğinizi emziriyorsanız, düzenli bir şekilde reçeteli ya da reçetesiz ilaçlar kullanıyorsanız; bitkisel yöntemler birtakım yan etkilere yol açabilir.

Bitkisel yağlara alerjisi bulunan kişilerde de bazı komplikasyonlar görülebilir.

Yukarıdaki hallerde öncelikle doktorunuza danışmalı, doktorunuzun önerisi ile uyuz tedavisinde bitkisel yöntemleri tercih etmelisiniz.

Uyuz Hastalığına İyi Gelen Bitkisel Kür Tarifi:

Bu kürü cildinize uyguladığınızda uyuzla en iyi şekilde savaşabilirsiniz.

Malzemeler:

• 200 ml sirke
• 10 ml ardıç katranı
• 1 tatlı kaşığı tuz
• ½ litre lavanta hidrosolü
• ½ litre kekik hidrosolü

Hazırlanışı ve Uygulanışı:

• Yukarıdaki tüm malzemeleri cam bir kasede tahta bir kaşık ile karıştırın.
• Elde ettiğiniz karışımı akşamları tüm cildinize, çoğunlukla cildinizdeki kaşıntılı bölgeye yedirerek ve masaj yapar gibi sürün.
• En az 2 saat bekledikten sonra ılık suda duş alın.
• Bu işlemi her gün iyileşene dek sürdürün.

Sizlere bu yazımızda uyuz hastalığı nedir? Uyuz hastalığı nasıl geçer? ve uyuz hastalığı tedavisi hakkında bilgiler vermeye çalıştım. Aklınıza takılan soruları yorum kısmına yazarak bize sorabilirsiniz.