Tükenmişlik Sendromu Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Tükenmişlik Sendromu Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Zaman zaman hangimiz kendimizi yorgun, bitkin, hayatın yükü altında ezilmiş ve çaresiz bir şekilde hissetmiyoruz ki? Özellikle çok sevdiğimiz bir yakınımız vefat ettiğinde, iş hayatımızda sorunlar yaşadığımızda ya da maddi sıkıntılarımız yüzünden borçlarımızı ödeyemeyecek hale geldiğimizde adeta hayata küsüyoruz. Bu gibi durumlarda içimizden bırakın işe gitmek, yatağımızdan kalkmak bile gelmiyor.

Depresyona benzer belirtilere sahip olan tükenmişlik sendromu; kişideki enerji ve gücün azalması yani kişinin iç dünyasındaki kaynaklarının tükenerek, sona ermesi anlamına geliyor.

Genellikle iş hayatında zorluklarla karşılaşan, sevmediği bir işte çalışmak zorunda olan kişilerde görülen tükenmişlik sendromu; depresyonun en önemli tetikleyicilerden biri olarak kabul ediliyor.

Kronik bir boyuta ulaştığında depresyonu beraberinde getirdiğinden hastada hem tükenmişlik sendromu hem de depresyon birlikte görülebiliyor.

Tükenmişlik sendromu ile ilgili olarak sizleri kısaca bilgilendirmek istediğimiz bu yazımızda bu sendromunun belirtilerine ve nasıl tedavi edildiğine de değinmek istiyoruz.

Tükenmişlik Sendromu Nedir?

İlk kez 1974 yılında tanımlanan bu sendrom; kişinin yıpranması, iş hayatında başarısız olması, enerjisini ve gücünü kaybetmesi, isteklerinin karşılanmaması sonrasında iç kaynaklarının tükenmesi olarak tanımlanıyor.

1974 yılından bu yana üzerine pek çok araştırma yapılmış olan tükenmişlik sendromu; duyarsızlaşma, kişisel başarının yok denecek kadar az olması ve duygusal tükenme olacak şekilde 3 temelde ele alınıyor.

İşi dolayısıyla duygusal açıdan yıpranan, sürekli aynı ve sevmediği kişilerle çalışmak zorunda kalan kişilerdeki bitkinliği, çaresizliği, umutsuzluğu, geçmeyen yorgunluğu tanımlayan bu sendroma yakalanan kişiler iş arkadaşlarının yanı sıra çevresindeki diğer insanlara karşı da olumsuz bir tutum sergiliyor.

Aniden ortaya çıkmayan, aksine zamanla gelişen bu durum; yavaş bir şekilde ilerleyerek, kişiyi kontrolü altına alıyor. Bu yüzden belirtilerle karşılaşan kişilerin vakit kaybetmeksizin ilk belirtileri dikkate almaları ve bir uzmandan yardım almaları gerekiyor.

Tükenmişlik Sendromu Belirtileri

İlk zamanlarda hafif bir şekilde seyreden belirtiler, ilerleyen süreçte giderek daha da şiddetleniyor. Tükenmişlik sendromu duygusal tükenme ve duyarsızlık belirtileri ise;

Kişide fiziksel belirtilerin yanı sıra birtakım ruhsal belirtiler de görülebiliyor. Ancak fiziksel belirtilerin şiddeti, psikolojik belirtilere nazaran daha baskın bir şekilde kendini belli ediyor.

Tükenmişlik sendromu belirtileri, sendromun şiddetine yani evresine ve hastaya göre değişiklik gösterebiliyor.

Yaygın görülen belirtileri aşağıdaki şekilde sıralayabilmemiz mümkün:

Fiziksel belirtiler:

  • Midede sürekli şişkinlik
  • Aşırı yorgunluk
  • Kronik kabızlık
  • Sık sık hastalanma
  • Kalp çarpıntısı
  • Uyumakta ya da uyurken zorluk çekme
  • Bacak ve sırt ağrıları
  • Vücudun neredeyse tamamında görülen ağrılar
  • Nefes alıp verirken zorlanma
  • Solunum güçlüğü çekme

Zihinsel belirtiler:

  • Dikkat dağınıklığı
  • Sevilen aktivitelerden bile çabucak sıkılma
  • Karar vermede güçlük çekme
  • Karar vermeyi sürekli erteleme
  • Odaklanamama
  • Dalgınlık
  • Unutkanlık

Duygusal belirtiler:

  • Özgüven eksikliği
  • Sürekli hayal kırıklığı yaşama
  • Kendini değersiz hissetme
  • Aşırı şüpheci davranma
  • Yaygın endişe hali ve anksiyete
  • Sürekli huzursuzluk hali
  • Ümitsizlik
  • Hayata karşı ilgiyi kaybetme
  • Kendini dünyadan soyutlanmış hissetme
  • Çabuk öfkelenme
  • Tatminsizlik
  • Çaresizlik hissi
  • Eleştiriye açık olmama
  • Çevresindeki kişileri sürekli eleştirme
  • Alınganlık
  • İşle ilgilenmek yerine sürekli başka şeylerle ilgilenerek vakit geçirme
  • Sürekli olarak kendini ya da çevredeki kişileri suçlama

Tükenmişlik sendromu ilerlediğinde hastada sabırsızlık, insanlara karşı düşmanlık besleme, aile bireyleriyle sürekli tartışma, düşüncelerde kararsızlık, belirsizlik, paranoya, panik atak, depresyon gibi daha ciddi durumlar gelişebilir.

Önlem alınmadığı takdirde kişi, soğuk algınlığı, grip, nezle gibi hastalıklara ve enfeksiyonlara daha kolay bir şekilde yakalanabilir.

İlerleyen süreçte hastada kilo kaybı, şişmanlık, fibromiyalji, vücut genelinde yaygınlaşan ağrı ve sızılar, kas gerilmeleri, kramplar, mide-bağırsak sorunları, kasılmalar, kalp çarpıntıları hatta cilt hastalıkları bile görülebilir.

Tükenmişlik Sendromu Tedavisi

Tükenmişlik sendromunun tedavisinde hastanın ve doktorun yanı sıra işverene de önemli görevler düşüyor.

Sendroma depresyon gibi psikolojik bir rahatsızlığın eşlik etmesi durumunda doktorlar, antidepresan başta olmak üzere birtakım ilaçlar reçete ediyor. Hastada gerginlikten, sinir ve stresten kaynaklanan kas gerilmeleri ve ağrılar mevcutsa hastanın kas gevşetici haplar, kremler ve ağrı kesiciler kullanması gerekiyor.

Aynı zamanda tedavinin hastaya göre şekillenmesi, tedaviden daha iyi bir sonuç alınabilmesini sağlıyor. Bu noktada hastaya stres yönetimi eğitimi verilerek, iş hayatında stresle nasıl baş etmesi gerektiği öğretiliyor.

Bazen de psikoterapi seansları ile hastaya pozitif düşünme, hayata daha ılımlı bakabilme yeteneği kazandırılmaya çalışılıyor.

Doktor; hastanın işten bir süreliğine uzaklaşmaya ihtiyaç duyduğu teşhisi koyarsa bu durumda işverenden izin alınıyor. Bu süreçte hastanın kendini toparlaması, sevdiği aktivitelerle ilgilenmesi, semptomların ortadan kalkmasına yardımcı olabiliyor.

Aynı zamanda izin boyunca hastanın düzenli olarak doktoru ile randevularına gitmeyi de ihmal etmemesi gerekiyor.

İş izni, tükenmişlik sendromunun şiddetine, hastanın depresyonda olup olmadığına göre bazen uzun süreli olabiliyor.

Hastadaki tükenmişlik sendromuna iş yükü neden oluyorsa bu durumda işverene önemli vazifeler düşüyor. Çalışanların iş yükünün azaltılması başta olmak üzere, adil bir ödül sistemi geliştirmek, çalışanların kişisel gelişimine ve dinlenme ihtiyacına önem vermek, çalışanlara sık sık pozitif geri bildirimlerde bulunmak, çalışanlara kariyer yapabilmeleri için pek çok fırsatlar sunmak vb. alınan kurum kararları; çalışanların bu sendromla karşılaşma riskini ciddi ölçüde düşürüyor.

Tükenmişlik Sendromundan Korunma

Tükenmişlik sendromundan korunmada hem kişiye hem kurumlara hem de çevreye görevler düşüyor.

Öncelikle iş hayatından memnun olmayan, enerjisini sevmediği bir iş yaptığı için kaybettiğini düşünen kişilerin hastalıklarının ne olduğunu iyi bilmeleri ve bu doğrultuda önlemler almaları gerekiyor.

Bu aşamada yeni bir işe başvururken, mutlaka işin zorluklarını ve risklerini önceden araştırmalı, sevmediğiniz işlere sırf çalışmak ve para kazanmak için yönelmemeli, sevdiğiniz bir işte çalışmalısınız.

Kendinize dinlenmek adına yeterince zaman ayırmalı, insanlara hatta patronunuza bile hayır, diyebilmeyi öğrenmeli, iş hayatınızı işte bırakmalı yani iş dışındaki saatlerinizi eğlenerek ve dinlenerek, sevdiğiniz aktivitelerle ve sevdiklerinizle geçirmeli, her şeyden öte yaptığınız işi sizin için doğru iş olarak görmeli, işinizi sevmeyi öğrenmelisiniz.

Tükenmişlik Sendromuyla Nasıl Başa Çıkılır?

Sabahları uyanmakta zorluk çekiyor, her sabah istemediğiniz bir işe gidiyor, yolda yürürken ayaklarınız geri geri gidiyorsa; bu durumla başa çıkmak adına aşağıdaki önerilerimize mutlaka kulak vermenizi öneriyoruz.

  • Öncelikle kendinizi tanıyın. İş hayatınızdaki beklentilerinizi ve hayatınızın geneline dair hedeflerinizi sıralayın.
  • Kişisel gelişim gruplarına katılın.
  • Stresinizi, korkularınızı kontrol altında tutabilmek adına stres yönetimi eğitimi alın.
  • Gün içerisinde rahatlamak adına rahatlatıcı müzikler dinleyin, spor ve egzersiz yapın.
  • Ruhsal açıdan iyileşmek için yoga ya da meditasyona katılın.
  • Sizi sakinleştirecek ve sinirinizi alacak, nefes alıp verme tekniklerini öğrenin.
  • Yeni hobiler edinin.
  • Zaman yönetimi eğitimi alarak, zamanı iyi yönetememekten kaynaklanan stres, endişe vb. duygularınızın sürekli olarak sizi rahatsız etmesinden kurtulun.
  • Belirli aralıklarla tatile çıkmayı ve kendinize zaman ayırmayı unutmayın.
  • Sizi mutlu eden aktivitelere yönelin. Örneğin hafta sonu alışveriş yapın.

Aldığınız tüm önlemlere ve çabalarınıza rağmen tükenmişlik sendromuyla baş edemiyorsanız; son çare olarak işinizi bırakmanızı, sevdiğiniz, beklentilerinizi karşılayan bir işe başlamanızı öneriyoruz.

Yeni işinizi bulana dek, dinlenerek, gezerek, sevdiğiniz şehirde tatil yaparak yani keyifli zaman geçirerek, bu süreçte kendinizi toparlayabilirsiniz.

Ancak tükenmişlik sendromuyla tekrar karşılaşmamak adına yeni işinize başlamadan önce işin gerekliliklerini iyice araştırmalı,  bir kez daha aynı hataya düşmemelisiniz. Unutmayın tükenmişlik sendromu tedavi edilmezse daha ciddi sorunlara neden olabilir.

Bu hayatta sizin mutluluğunuzun ve sağlığınızın işten, paradan, kariyerden, kısacası her şeyden daha önemli olduğunu unutmamalı, öncelikle kendinize değer vermeli, her daim kendinizi sevmelisiniz.

Tükenmişlik sendromu Meryem Uzerli ile ismini son zamanlarda duyuldu. Tükenmişlik sendromunda nasıl kurtulur sorusuna cevap arıyorsanız mutlaka destek almanız gerekiğini unutmamalısınız.

Tükenmişlik sendromu yaşayanlar ve tükenmişlik sendromu nedir sorularına cevap vermeye çalıştım. Konu hakkında aklınıza takılanları yorum kısmına yazabilirsiniz.

Her daim sağlıkla kalmanız dileğimle…

 

YORUMLAR

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.