Sindirim Sistemi Problemlemleri İle Kendini Gösteren, Salgın Gücü Olan Bir Hastalık: Dizanteri

Dizanteri genellikle yaz aylarında görülen salgınların en sık nedenidir. Dizanteri halk diliyle kanlı basur, kanlı, mukuslu ve iltihaplı dışkılar ile kendini gösteren bir enfeksiyon hastalığıdır. Hastalar yukarıdaki belirtilere ek olarak ateş ve karında meydana gelen kramplar ile acil servislere başvurmaktadır.

Dizanteri hastalığı farklı şekillerde görülebilmektedir. Amipli dizanteri ve basilli dizanteri bunların en önemlileridir.

Amipli Dizanteri: Amipli dizanteri, amip adı verilen küçük tek hücreli canlılar tarafından meydana gelmektedir. Amipli dizanteri esas olarak kanlı ve mukuslu ishal ile seyreden bir kalın bağırsak enfeksiyonudur. Ülkemizde sıklıkla Doğu Anadolu bölgesinde görülmektedir.

Basilli Dizanteri: Shigella ismindeki gram negatif bakterilerinin neden olduğu dizanteri türüdür. Yaklaşık 2 haftalık bir kuluçka döneminin ardından bağırsak dokusuna yerleşir ve burada harabiyete neden olur. Basilli dizanteri genellikle çevre sağlığının korunmadığı kirlenmiş alanlarda meydana gelmektedir. Ülkemizde de sıklıkla salgınlara yol açan basilli dizanteri prognozu yüksek seyreden bir hastalıktır.

Dizanteri Hastalığının Belirtileri Nelerdir ?

Dizanteri etkeni vücuda girdikten sonra hemen belirti göstermeyebilir. Belirtilerin şiddeti ve başlangıcı dizanteriye neden olan faktöre ve kişinin bağışıklık durumuna göre farklılık göstermektedir. Basilli dizanteride ve amipli dizanteride benzerlik gösteren belirtiler şunlardır;

Hastalık kalın bağırsağın iltihaplanmasına neden olur. Kalın bağırsak mukozasında yer yer kanama noktaları vardır. Kalın bağırsakta bir süre sonra ödem gelişir ve bağırsak mukozasında oluşan kabuklar düşmeye başlar.

Hafif vakalarda iki hastalıkta da basit ishallerden başka belirti görülmemektedir. Orta şiddetli vakalarda karın ağrısı, ateş, iştahsızlık ve kusma gibi belirtiler görülür. Basilli dizanteride ishal günlük yaklaşık 30 adete kadar yükselebilirken amipli dizanteri de bu sayı en fazla 10’u geçmemektedir. Bu belirtileri gösteren hastaların en kısa sürede bir uzmandoktor tarafından kontrol edilmelidir.

Amip etkeninin neden olduğu dizanteride hastalar gaitayla kist çıkarırlar ve yıllarca etrafa bu kistleri yayarlar. Bu durum kendiliğinden sonlanabilmektedir. Elle yapılan muayenelerde genellikle karaciğer genellikle büyüktür ve hasta muayene esnasında ağrı hisseder. Bu belirtiler yaklaşık 2 hafta içerisinde gerilemeye başlar veya tamamen ortadan kalkabilir.

Dizanteri hastalarında hastalık kronikleşmiş ise günde 10’a yakın ishal görülebilir. Bu ishaller sulu, kötü kokulu, kahverengi renkte, sümüklü ve kalındır. Hasta iştahsız ve güçsüzdür. Karnın alt bölgesinde ağrılar devam eder. Hastalık birkaç ay sürebildiği gibi yıllarca devam edebilmektedir.

Dizanteri Teşhisi Nasıl Konulur ?

Dizanteri hastalığı erken dönemde belirtiler gösterebildiği gibi hiçbir belirti göstermeden de ilerleyebilmektedir. Yukarıdaki belirtileri yaşayan hastalara yapılacak tanı ve tarama testleri yardımıyla dizanteri teşhisi konulmaktadır. İşte dizanteri teşhisinde kullanılan tanı ve tarama testleri;

Gaita Kültürü: Hastalığın etkeni sindirim sistemine yerleşir ve burada koloni kurmaya başlar. Hastalığın etkeni kalın bağırsakta beslenir ve burada yaşamına devam eder. Dizanteri şüphesi olan bir kişiden alınan gaita buyyon gibi çeşitli besi yerlerinde bekletilir ve üreme olup olmadığı gözlemlenir.

Gaitanın İncelenmesi: Özellikle amipli dizanteri şüphesiyle hastaneye kaldırılan hastaların çıkardığı son dışkı laboratuvar incelemesine gönderilerek mikroskop incelemesi ile kesin tanı konulabilmektedir. Şiddetli belirti gösteren kişilerin gaitasında amip etkeni negatif çıksa bile bir süre sonra mikroskop incelemesi tekrarlanmalıdır.

Kan Testleri: Kan testinin tanıdaki güvenirliği gaita incelemesine göre daha azdır. Kan tahlillerinde hastalığın beraberinde getirdiği enfeksiyon bulguları incelenmektedir.

Kolonoskopi: Yukarıdaki taramalardan tanı konulmadığı durumlarda diğer hastalıkların varlığı şüphesiyle hasta için kolonoskopi istenebilmektedir. Bunun yanı sıra MR ve BT görüntüleme yöntemleri de kullanılabilmektedir.

Dizanteri Hastalığının Tedavisi Nasıldır ?

Dizanteriye neden olan faktör ne olursa olsun tedaviye başlanmadan önce hastanın ishal esnasında kaybettiği sıvılar hemen yerine konulmalı ve dehidratasyon riski ortadan kaldırılmalıdır. Ayrıca hastalar su kaybederken mineralleri de kaybedeceği için elektrolit dengesizliği de meydana gelebilmektedir. Bu durumlar için özel olarak üretilen elektrolit solüsyonları ile tedavi desteklenmelidir.

Antimikrobiyal ilaç tedavisi normal ishal vakalarında ihtiyaç duyulmayan bir tedavidir. Ancak dizanteri etkeni konulduğunda etkene göre bu ilaç kullanılabilmektedir. Amip nedenli dizanteride antiamibik etkili ilaçlar kullanılırken bakterilerin neden olduğu dizanteride antibakteriyel ilaçlar kullanılmaktadır.

Etkenin ortadan kaldırılması kadar belirtilerin de son bulması gerekir. Ağrı yaşayan hastalar için ağrı kesici, ateşi olan hastalar için ateş düşürücüler ve bulantısı olan hastalar için de bulantı kesici ilaçlar kullanılmalıdır. Bu tedavi yöntemlerinin tamamı enfeksiyon hastalıkları doktorları tarafından uygulanmaktadır.