Dopamin Nedir? Ne İşe Yarar? Eksikliği ve Dopamin Nasıl Artar

Makalede Neler Var

Dopamin Nedir? Ne İşe Yarar? Eksikliği ve Dopamin Nasıl Artar Vücut tarafından üretilen, beyinde yer alan dopamin reseptörlerini aktivite eden dopamin; bir nörotransmit olarak hareket ederek, kişinin kendini daha mutlu ve huzurlu hissetmesini sağlıyor.

Hipotalamus tarafından da salgılanan bu madde; aynı zamanda bazı ilaçların etkin maddesi olarak da kullanılıyor.
Temel görevi, beynin çalışmalarını yönetmek, kişinin hareketlerine, tutum ve davranışlarına, duygu ve düşüncelerine yön vermek olan dopamin; hareket edebilmemizde, hareket koordinasyonunun düzenli bir şekilde sağlanmasında da önemli bir yer tutuyor.

Genellikle mutluluk ile ilişkilendirilen, eksikliğinde depresyon, anksiyete, yorgunluk, halsizlik ve bitkinlik vb. semptomlar görülen dopamin hormonu; merkezi sinir sisteminin görevlerini eksiksiz olarak yerine getirebilmesine de olanak tanıyor.

Bu yazımızda kısaca dopamin nedir? Dopamin ne işe yarar? Dopamin eksikliği nasıl giderilir? vb. bu maddeye dair merak edilen tüm soruları yanıtlamaya çalışacağım.

Dopamin Ne İşe Yarar?

Dopaminin temel görevlerini aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz:

Hafızayı güçlendiriyor

Kişinin öğrenme kabiliyetini büyük ölçüde kontrol eden dopamin; belleği doğrudan etkiliyor. Aynı zamanda kişinin öğrendiği bilgilerin belleğine düzgün ve sıralı bir şekilde kaydedilebilmesine aracılık ediyor.

Eksikliğinde kişide odaklanamama, unutkanlık, algılamada güçlük, hafıza kaybı vb. semptomlar görülebiliyor.

Ruh halimizi doğrudan etkiliyor

Mutluluk hormonu ve molekülü olarak da isimlendirilen dopamin; kişinin bazı aktivitelerden keyif alabilmesini mümkün bir hale getiriyor.

Dopamin ve serotonin hormonunun yetersiz miktarda salgılanması; kişide depresyon ve anksiyete oluşumunu adeta tetikliyor.

Uyku düzenini belirliyor

Akşam geç saatlerinde daha az miktarda salgılanmaya başlayan dopamin; böylelikle kişinin uykusunun gelmesini sağlıyor.

Ancak dopaminin yeterli miktarda salgılanmaması; kişinin gündüz saatlerinde bile uyuma ihtiyacı hissetmesine neden oluyor.

Antidepresan ilaç kullanan kişilerin sürekli olarak uykuya ihtiyaç duymaları, gün boyu uyumak istemeleri de bu ilaçlarda bulunan ve dopamini baskılayan etkin maddelerden kaynaklanıyor.

Yaratıcılığı tetikliyor

Yapılan pek çok çalışma; dopamin ile yaratıcılık ve hayal gücü arasında paralel bir ilişkinin olduğunu adeta gözler önüne seriyor.

Öyle ki dopaminin fazla miktarda salgılandığı kişiler, sanata, edebiyata daha meyilli oluyor.

Hareket fonksiyonlarını düzenliyor

Hareketlerimizi düzgün bir şekilde gerçekleştirebilmemiz için öncelikle nöronlarımız tarafından yeterli miktarda dopamin salgılanması gerekiyor.

Bu maddenin yetersiz salgılanması, vücudumuzun alakasız ve kontrolsüz hareketler yapmasını beraberinde getirebiliyor.

Dopamin Eksikliği Belirtileri:

Dopaminin vücudumuzda yeterli miktarda salgılanmaması; birtakım semptomlara yol açıyor. Dopaminin aşırı salgılandığı kişilerde de ciddi ruhsal sağlık sorunlarına rastlanabiliyor.

Dopamin eksikliği belirtilerini aşağıdaki şekilde sıralayabilmemiz mümkün:

Kilo kaybı ya da aşırı kilo alımı
Anksiyete
İntihar düşüncesi
Depresyon
Kronik yorgunluk
Sürekli halsiz ve bitkin hissetme
Suçluluk hissi
Odaklamamama
Kas ağrıları ve kas krampları
Titreme
Denge kaybı
Sebebi bilinmeyen ve açıklanamayan üzüntü hali
Aşırı derece abur cubur ve şekerli gıda tüketme isteği
Ruhsal bunalım
Sorumluluk alamama
Ani duygu değişimleri( Mutluyken bir anda mutsuz hissetme)
Fibromiyalji(kas ağrıları ile belirgin yumuşak doku romatizması)

UYARI: Yukarıdaki belirtilerin en az birkaçının sizde bulunması; dopamin eksikliğine işaret ediyor olabilir. Bu durumda sizde dopamin eksikliğine neden olan durumları düzgün bir şekilde tespit etmeli, kötü alışkanlıklarınıza bir an önce son vermelisiniz!

Dopamin Eksikliği Neden Olur?

Vücut tarafından bu maddenin neden az salgılandığı kesin olarak bilinmese de tıp dünyasında eksikliğin genetik geçişli olduğu kabul ediliyor. Bununla birlikte uyuşturucu kullanımı, şeker tüketimi, doymuş yağ oranı yüksek besinlerin tüketimi ve sağlıksız ve dengesiz beslenme; çoğu zaman dopamin eksikliğine yol açıyor.

Obezlerde ve aşırı kilolu kişilerde genellikle dopamin eksikliğine rastlanıyor.

Dopamin eksikliğinin neden olduğu hastalıkları ise aşağıdaki şekilde sıralayabilmemiz mümkün:

Depresyon
Parkinson hastalığı
Reflü
Uykusuzluk
Halüsinasyon görme
Psikoz

Dopaminin eksik salgılanmasının yanı sıra aşırı salgılanması da birtakım mental ve ruhsal sağlık sorunlarını tetikleyebiliyor.

Şizofreni, bipolar bozukluk, stres, huzursuzluk, endişe, dikkatsizlik, endişe, aşırı neşeli bir ruh hali; genellikle dopaminin aşırı salgılanmasından kaynaklanıyor.

Dopamin eksikliği ve fazlalığı, genellikle genetik etmenlerden ileri geliyor. Yani aile bireylerinde şizofreni görülen kişilerin aynı hastalığa yakalanma ihtimali ne yazık ki artıyor.

Dopamin fazlalığı tedavisinde doktorlar genellikle dopamin salgılanımı yavaşlatan anti-depresan ilaçlar reçete ediyorlar.

Dopamin Eksikliği Tedavisi:

Hastalığın tedavisi amacıyla doktorlar; hastanın dopamin içeren ilaçlar kullanmasını uygun görüyor.
Bu ilaçlar, daha çok Parkinson, depresyon, psikoz, sosyal fobi gibi bazı ruhsal ve mental sağlık sorununu tedavi edici etki gösteriyor.

Dopamin içeren ilaçlara Ropinirol, Levodopa, Pramipeksol vb. ilaçları örnek olarak gösterebiliriz.
Bununla birlikte hastaların daha sağlıklı bir beslenme alışkanlığı kazanarak da vücutları tarafından salgılanan dopamin miktarını arttırabilme şansı bulunuyor.

Bol miktarda protein içeren, doymuş yağ oranı yüksek gıdalar tüketerek; sizler de dopamin eksikliği semptomlarını en aza indirgeyebilirsiniz.

Dopamin Nasıl Arttırılır?

Aşağıdaki önerilerimizi dikkate aldığınız takdirde vücudunuzdaki dopamin salınımını yükseltebilirsiniz.

Güneş ışığına çıkın!

D vitamini eksikliğinin en önemli nedenlerinden biri olan yetersiz güneş alınımı; aynı zamanda dopamin salınımını da yavaşlatarak, azaltıyor.

Depresyon, anksiyete vb. çoğu hastalık; aslında vücut tarafından yeterli güneş ışığı alınmamasından kaynaklanıyor.
Saat 10-00-15.00 saatleri dışında kalan zaman diliminde iyice güneşlenerek, doğa yürüyüşlerine çıkarak; daha mutlu ve huzurlu bir yaşamın kapılarını aralayabilirsiniz.

C vitamini açısından zengin besinler tüketin

Vücudumuzdaki dopamin miktarını ve salınımını arttıran C vitamini, kendinizi daha enerjik ve dinç hissedebilmenize öncülük ediyor.

Kivi, portakal ve çilek gibi C vitamini içeren meyveleri tüketebileceğiniz gibi eczanelerden alabileceğiniz C vitamini takviyeleri ile de dopamin salgılanımını uyarabilirsiniz.

Düzenli egzersiz yapın

Yüzme, koşu ve yürüyüş başta olmak üzere pek çok egzersiz ve spor çeşidi; dopamin seviyelerini direkt olarak yükseltiyor.

Beyin aktivitelerini uyaran egzersiz; dopamin salınımının da artmasına yardımcı oluyor.

Yoga ve meditasyon gibi aktivitelere yönelerek de yaşam enerjinizi yükseltebilirsiniz.

Sağlıksız besinleri tüketmeyin

Doymuş yağ oranı yüksek olan, şekerli, katkı maddeli gıda tüketimi; maalesef ki dopamin eksikliğinin en önemli nedenleri listesinde başı çekiyor.

Zeytinyağı gibi sağlıklı yağları tüketerek, şeker tüketimini sınırlandırarak, daha sağlıklı bir yaşam sürebilmeniz mümkün!

Şeker ve karbonhidrat alınımını sınırlandırın

Kısa süreli olarak, kendinizi mutlu hissetmenizi sağlayan şekerli ve bol karbonhidratlı gıdalar, uzun vadede dopamin reseptörlerini duyarsızlaştırıp, görevlerini yerine getirememelerine yol açıyor.

Bu yüzden de gün içerisinde dengeli beslenmeniz; şeker ve kalitesiz karbonhidrat tüketiminden mümkün mertebe kaçınmanız; kaliteli karbonhidrat içeren besinler tüketmeniz, dopamin seviyelerini yükseltme aşamasında önem arz ediyor.

Günlük protein alınımını arttırın

Yumurta, süt ve süt ürünleri, et, balık gibi protein deposu besinlere günlük beslenme programınızda daha çok yer vererek, yani günlük protein alınımınızı arttırarak, dopamin eksikliği ile karşılaşmaktan korunabilirsiniz.

Lifli ve probiyotik gıdalar tüketin

Sindirim sistemi sağlığı ile dopamin salınımı arasında doğrudan bir ilişkinin bulunduğunu yapılan pek çok araştırma kanıtlıyor.

Lifli, bağırsaklardaki yararlı bakterilerin sayısını çoğaltan yoğurt, kefir gibi probiyotikçe zengin besinler tüketerek, hem genel sağlığınızı hem de ruhsal sağlığınızı gözetebilirsiniz.

Seyahat edin

Saatler boyunca masa başında durmak ya da aynı pozisyonda oturarak, çalışmak; dopamin seviyesini azaltıcı bir etki gösteriyor.

Ofiste çalışırken bile zaman zaman mola vererek, mekan değiştirerek; odaklanamama sorununuzdan kurtulabilirsiniz.

Farklı şehirleri ziyaret ederek, doğa sporuna yönelerek; hayatınıza huzuru ve mutluluğu davet edebilirsiniz.

Antioksidan içeren besinlere yemeklerinizde ağırlık verin

Vücut hücrelerimize zarar veren serbest radikallerin de dopamin salgılanımını yavaşlatma özelliği bulunuyor.
Sebze, meyve, yeşillik tüketimini arttırarak, serbest radikallerle savaşabilir, dopamin eksikliğini önleyebilirsiniz.

Kendinize hedefler koyun!

Haz, mutluluk ve zevk ile yakından ilişkili olan dopamin salgılanımını arttırabilmek adına kendinize bazı hedefler koyabilirsiniz.

Dopamine dair yapılan birtakım araştırmalar; ödül ile dopamin arasında doğrudan bir ilişki olduğuna dikkat çekiyor.
Üstelik kişinin ödülü kazanması değil, ödül yolunda emin adımlarla ilerleyerek, ödüle yaklaştığını hissetmesi bile dopamin salgılanımını çoğu zaman arttırıyor.

Kendiniz için küçük hedefler belirleyerek bile dopamin salgılanımını gerçekleştiren nöronları uyarabilmeniz mümkün.

Günde en az 7-8 saat uyumaya özen gösterin

Uykumuzu almadan yeni bir güne uyandığımızda gün boyu kendimizi daha sinirli, yorgun ve gergin hissetmemizin ardında genellikle dopaminin aşırı salgılanması bulunuyor.

Dopaminin aşırı salgılanması da ruhsal problemlere yol açtığından vücudunuz tarafından dopamin salgılanımını kontrol altında tutabilmek adına mutlaka günde en az 7-8 saat uyumalısınız.

Vitamin takviyeleri kullanın

B12, B6, D12 vitaminleri, Omega 3 takviyeleri; dopamin miktarını arttırıyor. Doktorunuza danıştıktan sonra vitamin takviyeleri kullanarak, mutlu olabilmek için ne kadar da çok sebebiniz olduğunu daha iyi fark edebilirsiniz.

Evcil hayvan besleyin

Kedi ve köpek gibi sevimli dostlarımızla geçirdiğimiz vakit; dopamin salgılanımını arttırarak, kendimizi sevgi dolu, şanslı dolayısıyla da mutlu hissetmemizi sağlıyor.

Hala bir kediniz ya da köpeğiniz yoksa en yakın zamanda bir sokak hayvanı sahiplenerek, hayata daha sıkı sıkı bağlanabilirsiniz.

Kilo verin

Fazlalık kilolar, maalesef ki dopamin reseptörlerinin duyarlılığını azaltıyor. Bu yüzden de her daim ideal kilomuzda olmamız, fazlalık kilolarımızdan kurtulmamız gerekiyor.

Alkol ve kahve tüketimini azaltın!

Tıpkı şeker ve karbonhidrat gibi uzun süreli dönemde dopamin reseptörlerini duyarsızlaştıran alkol ve kahve; belirli bir süre sonra dopamin salınımının önemli oranda azalmasına yol açıyor.

Alkol ve kahve yerine dopamin sentezini arttıran ve kolaylaştıran L-teanin açısından zengin olan çay tüketimine ağırlık vermenizi öneriyoruz.

Kendinize zaman ayırın

Hobilerinize yeterli vakti ayırarak, sinema, müzik gibi sizi mutlu eden aktivitelerle ilgilenerek, arkadaşlarınızla sohbet ederek, kısacası kendinize değer verdiğinizi kendinize göstererek; dopamin eksikliğiyle mücadele edebilirsiniz.