Anoreksiya Nervoza (Yeme Bozukluğu)

Bir çeşit yeme bozukluğu olan anoreksiya nervoza, özellikle de batı ülkelerindeki kadınlarda %0,1 ile %5,7 oranında görülür, dünya çapında ise bu yeme bozukluğunun prevalansı genç kadınlarda %0,3’tür. Ortalama anoreksi nervoza başlangıç ​​yaşı 15 iken etkilenen bireylerin %80 ile 90’ı kadındır. Çok az yiyen, öğünleri sık sık atlayan ya da çok kısa sürede önemli miktarda kilo kaybetmiş biri anoreksik olabilir.

Anoreksiya Nervoza Nedir?

Anoreksik olarak da adlandırılan anoreksiya nervoza bir yeme bozukluğu türüdür. Anormal derecede düşük vücut ağırlığı ve yoğun kilo alma korkusuyla karakterizedir. Bu duygulara ayrıca ağırlık etrafında dönen çarpık bir algı eşlik edebilir. Anoreksiden etkilenen kişiler, yedikleri besin miktarını ciddi şekilde kısıtlarlar. Bu, kilo vermeye devam etmek veya fazladan kilo almayı önlemek olabilir. Bazı durumlarda kişiler, yeme sonrası kusarak, yoğun egzersiz yaparak veya bu amaç için müshilleri yanlış kullanarak kalori alımlarını da engelleyebilirler. Anoreksi, zihinsel bir sağlık bozukluğu olmasa da bazı kişiler bu hayati tehlike içeren davranışı duygusal problemlerle başa çıkmanın bir yolu olarak geliştirebilir. Ayrıca bu durum, hamileliği de ciddi oranda etkileyebilir. Anoreksinin belirti ve semptomları açlıkla ilişkili olabilir ve ayrıca duygusal ile davranışsal sorunların bir sonucu olabilir.

Anoreksiya Nervozanın Belirtileri Nelerdir?

Anoreksiya nervozanın fiziksel belirtileri şunlardır;

• Aşırı kilo kaybı,
• Vücutta incelme,
• Anormal düzeyde kan sayımı,
• Uykusuzluk hastalığı,
• Baş dönmesi ve sürekli yorgunluk hissi,
• Saç üzerinde hasarlar,
• Adet olamama,
• Şiddetli karın ağrısı,
• Kuru ve sarımsı cilt tonu,
• Kabızlık,
• Soğuğa toleranssızlık,
• Kalp ritminde artan düzensizlik,
• Kan basıncında ani düşüşler,
• Kollar ve bacaklarda şişlik,
• Uyarılmış kusma nedeniyle aşınan dişler.
• Anoreksiden etkilenen bazı kişiler, bulimiden etkilenen kişiler gibi yiyeceği kusarak çıkarabilirler ve mideyi temizleyebilirler.

Anoreksiya nervozanın duygusal ve davranışsal belirtileri arasında ise kilo vermeye çalışırken besin alımını diyet veya oruçla ciddi şekilde kısıtlamak, aşırı egzersiz yapmak, aşırı yeme ve ardından kendi kendine oluşan kusma hissi bulunur.

Diğer belirtiler arasında şunlar bulunur;

• Sık sık öğün atlama,
• Sadece yağ veya kalorisi düşük yiyecekleri yemek,
• Halka açık yerde yemek yememek,
• Kiloyu sürekli kontrol etme,
• Yenilen yiyecek miktarı hakkında yalan söylemek,
• Libidoda azalmalar,
• Sık sık kilo şikâyeti,
• İlgi eksikliği hissi,
• Sosyal hayattan geri çekilme,
• Uykusuzluk hastalığı.

Bu yeme bozukluğunun kesin nedeni bilinmemektedir.

Anoreksiya Nervozaya Ne Sebep Olur?

Anoreksi nervoza, biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonu ile beraber oraya çıkabilir. Ayrıca bu soruna genel olarak aşağıdaki risk faktörleri sebep olabilir;

• Biyolojik: Bazı genler bu soruna neden olabilir.
• Psikolojik: Obsesif kompulsif kişilik özelliği veya anksiyetesi olanların bu durumu geliştirme ihtimali diğerlerinden daha fazladır.
• Çevresel: Arkadaş baskısı durumu daha da arttırabilir.

Anoreksiya Nervoza Nasıl Teşhis Edilir?

Doktor, semptomların sebebi saptamak ve kilo vermenin diğer tıbbi nedenlerini ekarte etmek için çeşitli testler ile muayeneler yapabilir. Bu gibi tanısal testler genellikle şunları içerir:

• Boy, kilo, kalp atış hızı, kan basıncı ve diğer semptomları ölçmeyi içerebilecek bir fizik muayene,
• Aile geçmişinin bir analizi,
• Elektrolitler, protein ve ayrıca karaciğer, böbrekler ile tiroit gibi hayati organların işleyişini kontrol etmek için tam kan sayımı testi veya diğer özel kan testleri gibi laboratuvar testleri,
• İdrar tahlili,
• Düşünceler, yeme alışkanlıkları ve hisleri değerlendirmek için psikolojik değerlendirme,
• Kemik yoğunluğu veya kalp düzensizliklerini bulmak için ise röntgen veya elektrokardiyogram gibi diğer testler uygulanabilir.

Anoreksiya Nervoza Nasıl Tedavi Edilir?

Anoreksiya nervoza için mevcut tedavi seçeneklerinden bazıları şunlardır;

• Hastaneye yatış: Durum kritikse hastanın derhal hastaneye yatırılması gerekebilir. Hastaneye yatış genellikle, kalp ritmiyle ilgili sorunlar olduğunda, ciddi oranda susuz kalındığında ya da şiddetli yetersiz beslenme yüzünden olur.
• Tüp Besleme ve Sık İzleme: Semptomlar, hidrasyon seviyeleri ve elektrolitler gibi hayati belirtilerin sık sık izlenmesi gerekebilir. Ciddi durumlarda, hastaların bir tüp aracılığıyla beslenmeleri de gerekebilir.
• Sağlıklı Diyet: Normal beslenme alışkanlıklarına geri dönülmesine yardımcı olacak bir diyetisyen tarafından sağlanan sağlıklı bir diyet gerekebilir.
• Psikoterapi: Kişilerin sağlıklı yiyecek seçimleri yapmasına yardımcı olacak aile temelli, grup veya bireysel terapiler yapılır.
• İlaçlar: Anoreksi için özel bir ilaç bulunmamakla birlikte bu durumdan etkilenen kişilere, depresyon ve anksiyete gibi diğer semptomları tedavi etmek için antidepresanlar ile bazı psikiyatrik ilaçlar verilebilir.
• Sağlıklı bir diyet, anoreksi tedavisi için oldukça gereklidir. Ancak anoreksi, ciddi bir sorun olduğundan hastalar kesinlikle kendi kendine ilaç kullanmamalıdır.

Anoreksiya Nervoza İle Nasıl Başa Çıkılır?

Kaybedilen kilonun yenilenmesi söz konusu olduğunda anoreksik kişilerin profesyonel bir diyetisyen tarafından sağlanan özel bir beslenme planını izlemeleri gerekir. Bununla birlikte bazı etkilenen bireyler, vücudunda gıda alımlarındaki ani bir artışa olumsuz tepki gösterebileceği, yeniden besleme sendromu riski altında da olabilir. Sağlıklı karbonhidratlar, sebzeler, bütün meyveler, baklagiller, kuruyemişler, bitkisel tohumlar ve kepekli tahıllar tercih edilmelidir. Protein bakımından zengin yiyecekler de mutlaka tüketilmelidir. Ayrıca avokado, bitter çikolata, yumurta, yağlı balık, kuruyemiş ve zeytinyağından gibi sağlıklı besinler de alınabilir.

Anoreksiya Nervoza Nasıl Yönetilir?

• Herhangi bir terapi seansı kaçırılmamalı ve öğün atlama yapmadan tedavi planına titiz bir şekilde uyulmalıdır.
• Sağlıklı bir diyet uygulanmalı ve eksik olan tüm önemli besinler alınmalıdır.
• Vücut ağırlığı sürekli kontrol edilmemelidir.
• Stres ve anksiyete belirtilerini azaltmak için yoga veya meditasyon yapılabilir.
• Bu temel ipuçları, tedavi planının çok daha iyi çalışmasına yardımcı olur ve ayrıca bu hastalığın tekrarlanma şansını büyük ölçüde azaltabilir.

Anoreksi gibi yeme bozukluklarından muzdarip olan hastalar, başlangıçta tedavi ihtiyacını reddetme eğilimindedir. Bunun nedeni ise kilo alımından korkmaya devam etmeleri olabilir. Dolayısıyla bu tür hastaların iyileşmesinde arkadaşlar ve ailelere çok iş düşmektedir. Bu tür hastalar yakından takip edilmeli ve aynı zamanda iyileşmeleri için gerekli destek sağlanmalıdır.

Anoreksik Hastalar Egzersiz Yapabilir Mi?

Anoreksiden etkilenen kişiler, başarılı bir şekilde tedaviye başlamışlarsa kilo restorasyonlarına zarar vermeyeceğinden rahatlıkla egzersiz yapabilirler. Bununla birlikte, hafif-orta şiddette egzersizler, yüksek-şiddetli egzersizlere kıyasla daha fazla tavsiye edilir. Ayrıca kitle beden indeks değeri 17.5’in altında olan yetişkinler anoreksiktir. Bu durum orta ve şiddetli anoreksi vakası yaşayanlarda 16 veya 15’e düşebilir.

Anoreksiya Nervoza Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Bu hastalık şayet tedavi edilmezse yetersiz beslenmeye ve açlığa sebep olabilir. Uzun vadede ise bu durum, kemiklerin yoğunluğunu (osteoporoz) kaybetmesine yol açar, böbreklere ciddi oranda zarar verir ve hatta bazı insanlarda kalp sorunlarına bile neden olabilir.  Ağır vakalarda ise ani ölüme sebep olabilir.

Anoreksiya Nervoza Nasıl Başlar?

Bu sorun genellikle ergenlik döneminde başlamaktadır. Yiyeceklerin kilo kaybedecek şekilde kısıtlamasına sebep olabilir. Bu durum sıklıkla, kilo alma korkusundan kaynaklanmaktadır.

Anoreksiya Nervoza İle Bulimia Arasındaki Fark Nedir?

Anoreksi nervoza durumunda olan kişiler, ideal vücut ağırlıklarının %15’ini veya daha fazlasını kaybederler. Bulimi sorununda ise kişiler, yemek yeme ve sonra bu yemeği tahliye etme eğilimindedir. Bulimia’dan etkilenen kişiler genellikle normaldir ve hatta hafif kilolu olabilirler.